Pracownia Archeologiczno Konserwatorska

Od 25 lipca 2009 roku obowiązuje nowelizacja Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. 2009 nr 97 poz. 804) w sprawie udzielania przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym dotacji na badania archeologiczne oraz wykonanie ich dokumentacji w przypadku, gdy zamierzają one realizować roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru lub objętym ochroną konserwatorską na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub znajdującym się w ewidencji wojewódzkiego konserwatora zabytków albo roboty ziemne lub zmianę charakteru dotychczasowej działalności na terenie, na którym znajdują się zabytki archeologiczne.
Dotacja udzielana jest wtedy, gdy koszt planowanych badań archeologicznych i ich dokumentacji będzie wyższy niż 2% kosztów planowanych w/w działań. Przepis ten stosowany jest także w odniesieniu do sytuacji, gdy w trakcie realizacji wyżej wymienionych działań nastąpi niespodziewane odkrycie nieznanego wcześniej zabytku archeologicznego. W takim wypadku zabytek musi zostać wpisany do rejestru lub ujęty w ewidencji wojewódzkiego konserwatora zabytków, który określa zakres i rodzaj badań archeologicznych. Wysokość dotacji to różnica pomiędzy kosztami planowanych badań archeologicznych i ich dokumentacji, a kosztami stanowiącymi 2% wartości planowanej inwestycji, czyli: dotacja = koszt badań archeologicznych i ich dokumentacji - 2% wartości inwestycji.
O dotacje nie mogą ubiegać się jednostki organizacyjne zaliczane do sektora finansów publicznych, w tym samorządy, także w sytuacji, gdy będą jednym z podmiotów zamierzających realizować w/w działania. Także działania realizowane z wykorzystaniem środków finansowych Unii Europejskiej, Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Norweskiego Mechanizmu Finansowego wykluczone zostały z uzyskania dotacji na badania archeologiczne oraz wykonanie ich dokumentacji.
Wnioski w sprawie udzielania dotacji należy składać do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Podstawą do wyliczenia kosztów prac archeologicznych jest postanowienie właściwego terytorialnie wojewódzkiego konserwatora zabytków, który decyduje o rodzaju i zakresie prac archeologicznych. Koszty prac archeologicznych liczone są indywidualnie dla danej inwestycji. Na obszarach wpisanych do rejestru zabytków przeprowadzane są badania archeologiczne.

1.	Tzw. nadzory archeologiczne, czyli badania archeologiczne w formie nadzorów archeologicznych. Najczęściej nadzór archeologiczny należy zapewnić nad inwestycjami liniowymi np. przyłącza do sieci energetycznej, wodociągowej, gazowej, kanalizacyjnej ściekowej i deszczowej, różnego rodzaju przyłącza do budynków, modernizacje i budowy dróg. Koszt nadzoru archeologicznego rozliczany jest według stawki dziennej lub ilościowej (za metr bieżący, kilometr bieżący) w zależności od wielkości inwestycji i możliwości sprecyzowania jej czasu trwania. Należy pamiętać, że dopiero w wyniku prowadzonego nadzoru archeologicznego może wystąpić konieczność przeprowadzenia ratunkowych badań archeologicznych.
2.	Badania wykopaliskowe. Wyprzedzające lub ratownicze archeologiczne badania wykopaliskowe prowadzone są przed przystąpieniem do realizacji inwestycji, na stanowiskach archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków, objętych ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub znajdujących się w ewidencji wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wyróżnia się także tzw. badania ratunkowe tj. badania, których konieczność przeprowadzenia wystąpiła w trakcie realizacji inwestycji (m.in. w wyniku prowadzonego nadzoru archeologicznego nad pracami ziemnymi). Koszt tych badań wraz z opracowaniem ich wyników liczony jest w odniesieniu do 1 ara (100 m2) powierzchni i zróżnicowany jest w zależności od typu stanowiska: miasto, osada, cmentarzysko i inne.
3.	Badania sondażowe. Wykonywane są w przypadku wystąpienia konieczności określenia zasięgu stanowiska archeologicznego. W zespołach miejskich badania sondażowe wykonuje się w celu ustalenia pierwotnych granic podziału działek. W przypadku badań rozpoznawczych (powierzchniowych), badania sondażowe wykonuje się, gdy teren jest niedostępny np. nieużytki rolne, tereny leśne. Koszt tych prac liczony jest w odniesieniu do 1 ara (100 m2) powierzchni.
4.	Badania w trakcie realizowanej inwestycji. Zdarza się, że inwestor w trakcie realizacji inwestycji niespodziewanie odkrywa nieznany wcześniej zabytek archeologiczny. Zgodnie z artykułem 33 ustęp 1 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, ma obowiązek niezwłocznie zgłosić ten fakt do wojewódzkiego konserwatora zabytków lub wójta, burmistrza, prezydenta miasta. W takiej sytuacji wojewódzki konserwator zabytków w ciągu 3 dni od przyjęcia zawiadomienia ma obowiązek dokonać oględzin przedmiotu i miejsca jego znalezienia oraz podjąć odpowiednie decyzje w sprawie prowadzenia badań archeologicznych. Koszt tych prac będzie uzależniony od podjętej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków decyzji tj. badania wykopaliskowe, sondażowe lub badania w formie nadzorów archeologicznych. Koszt tych prac będzie uzależniony od podjętej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków decyzji w odniesieniu do rodzaju badań np. badania wykopaliskowe lub sondażowe oraz do ich zakresu (powierzchni).
5.	Badania rozpoznawcze: powierzchniowe lub powierzchniowo - sondażowe. Z reguły realizowane są na inwestycjach drogowych i dużych inwestycjach liniowych (gazociągi, ropociągi itp.), dla których wymagana jest ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Ich celem jest weryfikacja istniejących stanowisk archeologicznych zaewidencjonowanych w ramach AZP (Archeologicznego Zdjęcia Polski; informacje na stronie: http://www.kobidz.pl/) oraz stanowisk niezlokalizowanych w trakcie wcześniejszych badań rozpoznawczych. Przeprowadzenie tych prac ma na celu jak najdokładniejsze rozpoznanie terenu inwestycji tak, aby w trakcie jej realizacji nie dochodziło do przestojów. Koszt rozpoznawczych badań powierzchniowych liczony jest według stawki ilościowej, z reguły odnoszącej się do kilometra bieżącego, a powierzchniowo - sondażowych jest kombinacją stawki ilościowej (kmb) i metrażowej - odnoszącej się do wielkości powierzchni planowanych lub koniecznych wykopów sondażowych. Powierzchnia liczona jest w arach (100 m2).